اهمیت عدد 40 در متون اسلامی
یکی از تعبیرهای رایج عددی، تعبیر «اربعین» است که در بسیاری از موارد به کار می‌رود؛ یک نمونه آن این است که سن رسول خدا (ص) در زمان بعثت، چهل بوده است. گفته می‌شود که عدد چهل در سن و سال انسان‌ها، نشانه بلوغ و رشد فکری است؛ گرچه گفتنی است، برخی از انبیا در سنین کودکی به نبوت رسیده‌اند. از ابن عباس، به نقل از پیامبر (ص) نقل شده که اگر کسی چهل ساله شد و خیرش بر شرش غلبه نکرد، آماده رفتن به جهنم باشد. در نقلی آمده است که ، مردمان طالب دنیایند تا چهل سالشان شود، پس از آن در پی آخرت خواهند رفت.
در قرآن آمده است که «میقات» موسی با پروردگارش در چهل روز حاصل شد؛ «وَ وَاعَدْنَا مُوسَی ثَلاثِینَ لَیْلَةً وَأَتْمَمْنَاهَا بِعَشْرٍ فَتَمَّ مِیقَاتُ رَبِّهِ أَرْبَعِینَ لَیْلَةً». در نقل است که، حضرت آدم چهل شبانه روز بر روی کوه صفا در حال سجده بود. درباره بنی اسرائیل هم آمده که برای استجابت دعای خود چهل شبانه روز ناله و ضجه می‌کردند.
اعتبار حفظ چهل حدیث که در روایات فراوان دیگر آمده، سبب تألیف صدها اثر با عنوان «اربعین» با انتخاب چهل حدیث و شرح و بسط آنها شده است. در این نقل‌ها از پیامبر اسلام (ص) آمده که اگر کسی از امت من، چهل حدیث حفظ کند که در امر دینیش از آنها بهره ببرد، خداوند در روز قیامت او را فقیه و عالم محشور خواهد کرد.
در نقل دیگری آمده است که امیرمومنان (ع) فرمودند: اگر چهل مرد با من بیعت می‌کردند، در برابر دشمنانم می‌ایستادم. مرحوم کفعمی نوشته است: زمین هیچ گاه از یک قطب، چهار نفر از اوتاد و چهل نفر از ابدال و هفتاد نفر نجیب، خالی نمی‌شود. درباره نطفه هم تصور بر این بوده که بعد از چهل روز علقه می‌شود. همین عدد در تحولات بعدی علقه به مضغه تا زمان تولد، در نقل‌های کهن به کار رفته، گویی که عدد چهل مبدأ یک تحول دانسته شده است.
در نقلی از پیامبر گرامی اسلام (ص) آمده است که اگر کسی چهل روز خالص برای خدا باشد، خداوند حکمت را از قلبش بر زبانش جاری می‌کند؛ «مَنْ أَخْلَصَ لِلَّهِ أَرْبَعِینَ یَوْماً فَجَّرَ اللَّهُ یَنَابِیعَ الْحِکْمَةِ مِنْ قَلْبِهِ عَلَی لِسَانِهِ». روایات به این مضمومن فراوان وجود دارد. چله نشینی برخی از فرقه‌ها، درست یا غلط ، از همین باب بوده است. علامه مجلسی در بحارالانوار در این باره که برگرفتن چله نشینی از حدیث مزبور نادرست است ، به تفصیل سخن گفته است.
در روایت است کسی که چهل روز گوشت نخورد، خلقش تند می‌شود. نیز در روایت است، کسی که چهل روز طعام حلال بخورد، خداوند قلبش را نورانی می‌کند. نیز در روایت است، کسی که شرابخواری کند، نمازش تا چهل روز قبول نمی‌شود. و نیز رسول خدا (ص) فرمود: کسی که لقمه حرامی بخورد، تا چهل روز دعایش مستجاب نمی‌شود.
اربعین و چهلم در مورد امام حسین (ع) نیز کاربرد دارد. این در مورد هیچ یک از ائمه به کار نرفته است. مسلمانان همه ساله ایام شهادت امام حسین (ع) را به سوگواری می‌پردازند. و چهلم آن حضرت را نیز مخلصانه و با شور و شعور عزاداری می‌کنند. و این بخاطر اهمیت زنده نگاه داشتن حماسه‌ی حسینی است.
برگرفته از یادداشت دکتر رسول جعفریان درباره اهمیت اربعین
