آداب غذا خوردن در اسلام

رهنمودهای اسلام در مورد خوردن تنها سلامت جسم را تضمین نمی‌کند بلکه تضمین کننده سلامت هم جسم و هم جان است.

از آنجا که عقل و علم ، بر همه رازهای آفرینش احاطه ندارند ،چه بسا حکمت برخی از رهنمودهای اسلام برای دانش امروز ،مجهول باشد ولی بی‌تردید این به معنای بی‌دلیل بودن آن رهنمودها نیست ، چنان که فلسفه شماری از احکام اسلام ، در گذشته مجهول بود و امروزه علم به راز آنها پی برده است.

مهمترین رهنمود اسلام در مورد غذا خوردن

نخستین و مهمترین رهنمود اسلام اینست که: آنچه انسان مصرف می‌کند باید از راه مشروع تهیه شده و حلال باشد.

آداب غذا خوردن

آنچه رعایت آن‌ها در هنگام غذا خوردن سفارش شده است:

الف: تدبر در اینکه انواع خوراکی‌ها چگونه در نظام هستی پدید آمده‌اند.

ب: آغاز خوردن غذا با نام و یاد خدا

ج :آغاز کردن غذا با نمک (در صورتیکه فرد سالم بوده و نمک برایش ضرر نداشته باشد.)

د: آغاز کردن از سبک‌ترین غذاها

ه: نخوردن غذای گرم و خوردن غذای نیمه گرم قبل از سرد شدن

و: خوردن با دست راست

ز: کوچک گرفتن لقمه

ح: خوب جویدن غذا

ط: طولانی کردن نشستن بر سر سفره

ی: گرامی داشتن نان و نگذاشتن آن زیر ظرف غذا

ک: دست کشیدن از خوردن غذا پیش از سیر شدن کامل و در حالی که قدری از اشتها باقی است.

ن: خوردن از قسمت جلوی خود

ل: نگاه نکردن به لقمه دیگران

ر: رعایت حقوق دیگران در آنچه برسر سفره است.

ق: آغاز شدن غذا به وسیله کسی که صاحب سفره است و یا کسی که بزرگتر مجلس است.

و: ادامه دادن صاحب سفره به خوردن تا سیر شدن همه کسانی که بر سر سفره نشسته‌اند.

ز: بلند شدن از سر سفره، قبل از برچیدن آن

آنچه هنگام غذا خوردن باید ترک کرد:

الف: زیاده روی در خوردن غذا

ب: نکوهش غذایی که نسبت به آن بی‌میل است.

ج: دمیدن در غذا

د: خوردن با دست چپ

ه: خوردن با یک انگشت یا دو انگشت

و: بلند آروغ زدن

ز: پاک کردن زیاد استخوان‌ها

ح: آب خوردن در میان غذا

ط: آب خوردن ،پس از خوردن گوشت

ی: خوردن، در حال سیری

حالاتی که غذا خوردن در آن حالات نهی شده است:

غذا خوردن به شیوه متکبران مثلاً در حال "تکیه زده " ، " خوابیده به شکم" ، "دراز کشیده " ، "ایستاده" همچنین غذا خوردن درحال راه رفتن و جنابت نیز بسیار نهی شده است.

توصیه به هم غذا شدن با دیگران

در روایات اسلامی، غذا خوردن به تنهایی، مذموم شناخته شده و توصیه شده که انسان هر قدر می‌تواند، دیگران را در غذای خود سهیم نماید. نیز غذا خوردن با خانواده، خدمتگزاران و یتیمان، مورد تأکید قرار گرفته است.

آداب پایان غذا و برچیدن سفره

پایان غذا خوردن همانند آغاز آن، آدابی دارد که رعایت آنها برای سلامت جسم و جان، سودمند است. این آداب را به آداب عرفانی، اجتماعی و بهداشتی می‌توان تقسیم کرد:

الف. آداب عرفانی عبارتند از: سپاسگزاری از ولی نعمت حقیقی که خداوند متعال است و دعا کردن برای برکت یافتن روزی.

ب. آداب اجتماعی عبارتند از: یادآوری گرسنگان و مسئولیتی که افراد سیر در برابر آنان دارند و اقدام جهت کاستن فقر و گرسنگی از جامعه در حد توان.

ج. آداب بهداشتی عبارتند از: شستن دست‌ها، خلال کردن و مسواک زدن دندان‌ها، جارو کردن آنچه زیر سفره ریخته است، مقداری استراحت بر پشت و نخوابیدن بلافاصله پس از خوردن غذا.

آیات قرآن کریم پیرامون خوردن و آشامیدن

1 - از روزی خدا بخورید و بیاشامید و در زمین به فساد و فتنه انگیزی نپردازید. (بقره - 60)

2 - از آنچه خدا روزی شما قرار داده است، حلال و پاکیزه بخورید. (مائده - 88)

3- رویاندیم در آن (زمین) دانه را * و انگور و علوفه را * و زیتون و خرما را * و باغ‌های پردرخت را * و میوه و چراگاه را * تا از آن بهره‌مند شوید. (سوره عبس 32 - 29)

4 – خداوند «دام‌ها را برای شما آفرید» و از آن‌ها می‌خورید. (سوره نحل- 5)

5 - اوست آنکه دریا را مسخر شما ساخت تا از آن گوشتی تر و تازه بخورید... (سوره نحل- 14)

6 - در دام‌ها برای شما عبرتی است که به شما از شیر آن‌ها می‌نوشانیم. (سوره مؤمنون - 21)

7 - بیرون می‌آید از شکم‌های آنها (زنبور عسل) ، نوشیدنی که رنگ‌های گوناگون دارد و در آن شفایی است برای مردمان ... .(سوره نحل- 69)

روایات ائمه معصومین پیرامون خوردن و آشامیدن

پیامبر اکرم (ص): نزدیکترین حالت بنده به خدا زمانی است که شکمش سبک باشد.

پیامبر اکرم (ص): هر کس خوراکش فراوان باشد تنش بیمار و دلش سخت می‌گردد.

امام علی (ع): هر کس خوراکش کم باشد ،اندیشه‌اش صفا می‌یابد.

امام علی (ع): بر شما باد میانه‌روی در خوردنی‌ها چرا که اینکار از اسراف دورتر است و مایه سلامت بیشتر تن می‌گردد و در پرستش بیشتر یاری می‌رساند.

امام علی (ع) : هر کس می‌خواهد هیچ غذایی به او زیان نرساند تنها هنگامی غذا بخورد که گرسنه شده و معده او از خوراک پیشین پاک شده باشد.

لقمان حکیم: اگر خوراک انسان اندک باشد ،زیاد زنده می‌ماند.

از حضرت صادق (ع) نقل شده است که مؤمن قبل از بیرون رفتن از خانه چاشت (صبحانه) بخورد که باعث افزایش عزت او می‌شود و در حدیث دیگری فرموده که اگر می‌خواهی به دنبال کاری بروید، مقداری نان با نمک بخورید که باعث عزت بیشتر می‌شود و کارت بهتر راه می‌افتد.

امام علی (ع) فرموده‌اند: قبل از خوردن بگذارید غذا سرد شود. روزی غذایی را برای رسول خدا آورند، فرمودند: بگذارید تا سرد شود زیرا خدا آتش را بعنوان غذای ما قرار نداده و غذای سرد برکت دارد.

همچنین پیامبر از دمیدن (فوت کردن) در غذاها نهی می‌فرمود.

حضرت امیرالمومنین (ع) می‌فرمایند:

اگر کسی می‌خواهد که با خوردن غذا، دچار ناراحتی یا مشکلی نشود تا گرسنه نشده است چیزی نخورد و قبل از شروع خوردن غذا بسم الله الرحمن الرحیم بگوید و تا سیر نشده است، دست از خوردن بکشد.

پس به طور خلاصه:

1- لقمه را کوچک بردارید. (به مقدار کم در هر قاشق غذا خورد)

2- غذا را کاملاً بجوید.

3- موقع خوردن به صورت دیگران نگاه نکنید.

4- غذای خیلی داغ نخورید.

5- در غذا فوت نکنید، بلکه بگذارید سرد شود.

6- با چاقو، نان را تکه نکنید.

7- سر سفره، دست خود را جلوی دیگران دراز نکنید. (از جلوی دیگران چیزی بر ندارید)

8- ابتدای غذا خوردن بسم الله الرحمن الرحیم بگویید.

9- بعد از گرسنه شدن غذا بخورید.

10- قبل از سیر شدن ، دست از خوردن بکشید.

11- قبل از غذا دست‌ها را شسته ولی خشک نکنید چرا که موجب برکت و روزی می‌شود ولی بعد از غذا دست‌ها را شسته و خشک کنید چرا که اندوه را از بین می‌برد.

12- در حین غذا خوردن صحبت نکنید.

13- در حین غذا خوردن آب ننوشید.

14- بلافاصله بعد از صرف غذا استحمام نکنید.

15- بلافاصله بعد از صرف غذا ورزش و فعالیت‌های سنگین انجام ندهید.

16- بلافاصله بعد از صرف غذا نخوابید.

17- بعد از غذا مسواک و خلال کنید.

18- از سبزیجات در سفره استفاده نمایید که آن زینت سفره است.

19- تنها غذا نخورید زیرا کراهت شدید دارد.

20- در اول شب و اول روز غذا بخورید.

منبع:

http://www.agri-jahad.ir